Het immuunsysteem van de darm is een bijzonder krachtig en interessant orgaan, dat rechtstreeks in contact staat met de omgeving. Het gedraagt zich tolerant tegenover een enorme diversiteit aan bacteriën, virussen en voedingscomponenten die vaak een positieve bijdrage leveren aan onze gezondheid, maar moet tegelijk in staat zijn snel en adequaat te reageren op de aanwezigheid van pathogenen. Een verstoring van deze delicate balans ligt aan de basis van tal van (intestinale) aandoeningen. Vaak gaat het hierbij om een overdreven immuunreactie tegen de lichaamseigen (commensale) bacteriën of onschadelijke voedingsstoffen, die aanleiding geven tot chronische darmontsteking of voedselintolerantie.
Patiënten met de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa, de twee belangrijkste vormen van 'inflammatoire darmziekten', lijden aan chronische inflammatie in de dikke en/of de dunne darm. Ook het zeer frequent voorkomende 'prikkelbare darm syndroom' gaat gepaard met tekenen van darminflammatie. Acute inflammatie en celdood in de darm van pasgeboren kinderen met zogenaamde 'necrotiserende enterocolitis' kan levensbedreigend zijn. Verschillen de types van voedselallergie, zoals gluten intolerantie, kunnen eveneens darmontsteking veroorzaken. Ondanks de medische vooruitgang blijft de incidentie van voorgenoemde intestinale immuunpathologieën de laatste decennia sterk toenemen, vooral in westerse landen. Daarnaast bestaan er vele bacteriële en virale pathogenen die hevige inflammatie in de darm uitlokken, zoals bijvoorbeeld Salmonella, E. coli, Campylobacter, Norovirus en Rotavirus, die voornamelijk een bedreiging vormen voor jonge kinderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem. Bovendien zijn darminfecties in de vee-industrie extreem moeilijk in te perken en kunnen ze grote economische schade aanrichten.
Darminflammatie is dus een frequent fenomeen dat de levenskwaliteit van patiënten chronisch kan aantasten, en in sommige gevallen zelfs een levensbedreigend acuut probleem vormt. De huidige therapeutische mogelijkheden om darminflammatie te behandelen zijn in vele gevallen ontoereikend of vertonen aanzienlijke ongewenste eveneffecten.
Het immuunsysteem ter hoogte van de darm wordt gecontroleerd door een zeer complex communicatienetwerk tussen verschillende celtypes.
Enerzijds dragen signaaltransductiewegen in epitheelcellen, immuuncellen en fibroblasten bij tot het behoud van de immunologische homeostase, die tevens zeer sterk wordt beïnvloed door genetische factoren. Anderzijds bestaat er ook een wederzijdse communicatie tussen de gastheercellen en de commensale darm bacteriën of virussen. Deze zogenaamde darm microbiota beïnvloed en ziektebeelden zowel in het darmstelsel als daarbuiten. Zo heeft de algemene gezondheidstoestand van het darmstelsel een onomstootbare invloed op het metabolisme van ingenomen voedingsstoffen, wat kan bijdragen tot metabole aandoeningen zoals type II diabetes en obesitas. Bovendien huizen er een groot aantal neuronen in het darmstelsel, die rechtstreeks communiceren met het centraal zenuwstelsel.
Deze 'gut-brain axis' beïnvloedt de gevoeligheid voor neurologische ziekten zoals Parkinson, Alzheimer en autisme. Bovendien suggereren verschillende studies dat parameters verbonden aan onze algemene gemoedstoestand zoals vermoeidheid of depressieve klachten deels toe te schrijven zijn aan wijzigingen in de darm microbiota.
De complexiteit van het darm immuunsysteem, zijn interactie met de microbiota, voeding en genetische factoren, en de sterke invloed van de darm op de algemene gezondheid tonen aan dat een multidisciplinaire aanpak onontbeerlijk is om tot globale inzichten te komen in processen die betrokken zijn bij het ontstaan van darminflammatie en zijn invloed op de gastheer. Zowel fundamenteel basis onderzoek als klinisch toegepast onderzoek naar darminflammatie vormen daarom zeer grote uitdagingen. Binnen de UGent trachten we de complexiteit van intestinale immuunhomeostase en geassocieerde pathologieën beter te begrijpen door onderzoekers uit de verschillende subdisciplines met elkaar in contact te brengen.
Elk van onze UGent onderzoeksgroepen beschikt over een specifieke expertise gelinkt aan maagdarmonderzoek.
Stel ons je vraag via het formulier op deze pagina. Onze volledige visietekst kan je hier lezen.
Doorbraak in behandeling darmschade bij ziekte van Crohn